Χρόνια Πολλά!

Όχι όχι δε γιορτάζουμε κάτι. Στις 20 Ιουλίου δε γιορτάζουμε κάτι. Δηλαδή σύμφωνα με το χριστιανικό εορτολόγιο γιορτάζουν οι: Ηλίας, Λιας, Ηλιάκος, Λιάκος, Λίτσος, Λιάκουρας, Ηλιάνα, Λιάνα αλλά μετά βαθύτατης λύπης οφείλω να ομολογήσω ότι δεν απευθύνομαι σε κανέναν τέτοιον (αν και αναμφίβολα μέσα στους εκατομμύρια αναγνώστες του blog θα υπάρχουν και άτομα με αυτά τα ονόματα). Από την άλλη ίσως να ήταν θεμιτό να γιορτάσουμε την 458^η επέτειο ασίγαστης αποτρόπαιης ανθρώπινης ηλιθιότητας ή αλλιώς να ευχηθούμε για την πρώτη φορά από την μέρα που ξεστομίστηκε αυτή η απαίσια φράση (τυχαίος είναι ο αριθμός). Αλλά δεν πρόκειται για καμία ευχή πάνω σε αυτόν τον πλανήτη να χρησιμοποιήσω το «χρόνια πολλά».

Τώρα θα μου πείτε προς τι τέτοιο μίσος για μια απλή ευχούλα. Πρώτα απ’όλα επειδή αδυνατώ να την κατανοήσω. Και δεν πιστεύω ότι είμαι ο μόνος. Τόσα χρόνια μας πιπιλάνε τα αυτιά για το πόσο δύσκολη είναι η ζωή, ότι πρέπει να δουλεύουμε, να ανεχόμαστε διάφορα άσχημα και άδικα πράγματα, ότι τα γηρατειά είναι γεμάτα δυσκολίες. Φυσικά, παρ’όλα αυτά, η ζωή είναι πολύ ωραία. Βεβαίως είναι ωραία, φαίνεται όταν από τα 70 θα πρέπει να ξοδεύεις ολόκληρο το τεράστιο ποσό της σε λίγα χρόνια ανύπαρκτης κοινωνικής πρόνοιας σε φάρμακα (για να μην μιλήσω για νωρίτερα). Γιατί λοιπόν να ζήσουμε χρόνια πολλά; Για να βασανιζόμαστε; Ποιος τέλος πάντων μπορεί να μου εξηγήσει αυτή την αντίφαση;

Από την άλλη θα με πούνε απαισιόδοξο. Γιατί βασανιζόμαστε; Πού ζούμε δα; Σε καμιά αλλοτριωμένη κοινωνία; Σε μια εποχή που ένα μάτσο παραλληλόγραμμα χαρτιά αξίζουν περισσότερο από την ζωή ενός έμβιου όντος; Σε έναν κόσμο που οι λέξεις αρμονία και ευτυχία είναι ταυτόσημες με την ουτοπία; Ε όχι, είμαι απαισιόδοξος που τα λέω αυτά. Ας ζήσουμε χρόνια πολλά και ας απολαύσουμε αυτό τον υπέροχο πλανήτη που χε την μεγάλη τύχη να έχει τον άνθρωπο στην κορυφή της τροφικής του αλυσίδας.

Ναι νευριάζω. Νευριάζω επειδή έχουμε καταφέρει να καταστρέψουμε ακόμα και τις ευχές μας. Γιατί ακόμα και μια απλή καλοπροαίρετη φράση έχει καταλήξει να μην έχει νόημα. Να λέμε χρόνια πολλά από συνήθεια, χωρίς να καταλαβαίνουμε τι λέμε. Δεν μας ενδιαφέρει αν θα είναι χρόνια καλά, εποικοδομητικά, χρόνια προόδου, εξέλιξης, βελτίωσης. Αρκεί να είναι πολλά. Έτσι, για να χουμε να πούμε κάτι.

Δε θα μιλήσω καν για το θέμα της δεισιδαιμονίας. Προφανώς και επειδή λέμε την ευχή αυτό δε σημαίνει ότι θα πιάσει. Αλλά εδώ εξετάζουμε απλά την τυπικότητα της φράσης. Και μάλιστα την κραυγαλέα αρνητικά χρωματισμένη τυπικότητα. Γιατί είναι άλλο να μην πιάνει μια ευχή και άλλο να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην πιάσει. Όταν ευχόμαστε χρόνια πολλά σε έναν άνθρωπο και την ίδια στιγμή καταστρέφουμε οι ίδιοι την κοινωνία μας, όταν του παίρνουμε για δώρο ό,τι πιο άχρηστο έχει σκεφτεί ο ανθρώπινος νους, απλά και μόνο επειδή το παρασκευάζει η αγαπημένη μας εταιρία με εργοστάσια απαρτισμένα από 6χρονα του τρίτου κόσμου (εμείς είμαστε ο πρώτος, κάνουμε ό,τι θέλουμε στους κατώτερους) και ταυτόχρονα διαβιούμε σαν να παίζουμε τα αλλοτριωμένα ρομποτάκια και υποσκάπτουμε την ίδια μας την ζωή και την ζωή των επόμενων γενιών, τότε ποιο είναι ακριβώς το νόημα της ευχής;

Δε θα πω ούτε για το πώς οι γιορτές έχουν απλά καταλήξει να αποτελούν την μοναδική μας διέξοδο από την μιζέρια της καθημερινότητας, ότι έχουμε καταλήξει τόσο μικρόψυχοι, τόσο δυστυχισμένοι, τόσο αποπροσανατολισμένοι, που μια επίφαση χαράς μας αγγίζει με το πρώτο υποκριτικό χαμόγελο, με την πρώτη ψεύτικη καλή κουβέντα. Δε θα το πω γιατί πάλι θα κατηγορηθώ για απαισιοδοξία. Αλλά πώς ακριβώς τα χρόνια πολλά υποτίθεται ότι μας κάνουν να ξεχνάμε τέτοια πράγματα; Αν ζήσω χρόνια πολλά και είναι ίδια κατ’ ουσίαν το ένα με το άλλο, θέλει αρκετή προσπάθεια για να μην καταφέρω να ανακαλύψω μόνος μου τέτοιες πικρές αλήθειες. Μήπως ταυτόχρονα με την ευχή μακροβιότητας ευχόμαστε και χρόνια τύφλωση, γρήγορο αλτσχάιμερ ή κάποιου είδους περίεργη ασθένεια που προκαλεί φυγή από την πραγματικότητα; Ίσως να έπρεπε. Αλλά μάλλον εννοείται, οπότε δεν υπάρχει λόγος να διαιωνίσουμε άλλη μια απαίσια τυπικότητα.

Και δηλαδή να μην ευχόμαστε; Θα ήταν λύση αυτό; Δε νομίζω ότι το να μην ευχόμαστε θα οδηγούσε σε κάποια άμεση καταστροφή του πλανήτη, αλλά οφείλω να ομολογήσω ότι στην παρούσα φάση το να σταματήσουμε να ευχόμαστε δε θα άλλαζε κάτι προς το θετικό. Άρα όχι, αυτή η ισοπέδωση δεν αποτελεί την προτεινόμενη λύση μου. Θα έλεγα μάλιστα ότι ούτε καν το χρόνια πολλά ως φράση δεν υφίσταται στη σκέψη μου ως πρόβλημα. Αυτό που είναι πρόβλημα είναι η αδυναμία του σύγχρονου ανθρώπου να κατανοήσει ακόμα και τα πιο αυτονόητα πράγματα, όπως ότι μια ευχή έχει αξία όταν την εννοείς. Το να επαναλαμβάνεις σε όλο τον κόσμο 2 λεξούλες απροσδιόριστου νοήματος επειδή έτσι σου έμαθε η προγιαγιά σου δε σημαίνει ότι είσαι καλύτερος άνθρωπος ή ότι επιτέλεσες κάποιου είδους κοινωνικό έργο. Μάλλον προσπαθείς να βγεις από την υποχρέωση παρά να ευχηθείς. Αυτό δείχνει το ποιόν των ανθρώπινων σχέσεων όπως έχουν διαμορφωθεί μέσα από χρόνια αλλοτριωμένων σχέσεων εργασίας και κατ’ επέκταση αλλοτριωμένων σχέσεων κοινωνικοποίησης και ικανοποίησης απλών αναγκών.

Αν έπρεπε να κάνω μια λίστα με 3, 5, 10 πράγματα που θα έπρεπε να αλλάξουν στον κόσμο, οι ευχές δε θα συγκαταλέγονταν μέσα σε αυτήν. Και αν ήθελα να προτείνω λύσεις για να αλλάξει αυτή η παρακμιακή κατάσταση του σήμερα οι ευχές δε νομίζω ότι θα με απασχολούσαν σε πρώτη φάση. Όμως αν είναι μια ακόμα συνιστώσα στο εποικοδόμημα, η απλοϊκότητά της την κάνει τουλάχιστον πρόδηλο στόχο για μια πρώτη κίνηση προς την πρόοδο.

Όσο κι αν ήμουν απαισιόδοξος σε όλο το κείμενο, όσο κι αν πικρόχολα σε κάποια σημεία προσπάθησα να υποβαθμίσω το νόημα που έχουν οι ευχές, θέλω απλά να δηλώσω ότι οι λέξεις και οι φράσεις νοηματοδοτούνται περισσότερο από το περιεχόμενο που τους δίνουμε παρά από κάποιου είδους αυθύπαρκτη θετική ή αρνητική χροιά. Αν μπορούσα να χαρακτηρίσω την ευχή περί της οποίας γίνεται λόγος με ένα επίθετο, θα την χαρακτήριζα ως «καμένη». Γιατί πλέον δύσκολα στο μυαλό μας μπορεί να εκλάβει άλλες διαστάσεις πέρα από τις απλές τυπικές που της έχουμε αποδώσει. Είμαι της πεποίθησης ότι οι ευχές και τα λόγια μας γενικότερα οφείλουν να ανταποκρίνονται στις πράξεις μας, αλλιώς είναι απλά υποκριτικά, είτε θέλουμε να το δεχτούμε είτε όχι. Διαφωνώ με την ύπαρξη των διαφόρων γιορτών εν γένει, πιστεύω ότι κάθε μέρα είναι μια γιορτή και ταυτόχρονα μια κοπιώδης (με την καλύτερη έννοια) ευκαιρία για πρόοδο. Αλλά για οποιονδήποτε λόγο κι αν καλούμαστε να ευχηθούμε πιστεύω ότι πρέπει πάνω από όλα να είμαστε ειλικρινείς τόσο με τον εαυτό μας όσο και με τους άλλους, τα «αντικείμενα» των ευχών μας. Για αυτό ή θα πρέπει να πάψουμε να λέμε «χρόνια πολλά» ή να κάνουμε κάτι για να μεταφράσουμε αυτά τα λόγια σε πράξη.